COVID-19: Kush ka nevojë për të bërë një test, kur dhe cilin duhet ta bëjë?

Përpjekjet për të rritur testimin për COVID-19 kanë shkaktuar një nxitim në laboratorë në disa vende dhe përhapjen e konfuzionit në lidhje me atë se kush duhet të testohet dhe kur.

Në këtë drejtim, France24 ka hedhur një vështrim në dy llojet e testeve në dispozicion – testet diagnostike dhe testet e antitrupave – dhe udhëzimet aktuale të autoriteteve shëndetësore për testimin.

Ndërsa përgatiteshin për “valën e dytë” të shumëpritur të pandemisë së coronavirusit, vendet në të gjithë botën nxituan të zgjerojnë kapacitetet e tyre testuese, duke marrë shkas nga ato – si Tajvani, Gjermania dhe Zelanda e Re – që dukeshin më mirë nga vala e parë.

Në shumë vende, përfshirë Francën, thirrja për testime të zgjeruara ka rezultuar në formimin e radhëve të gjata jashtë institucioneve mjekësore dhe laboratorëve mes një fluksi pushuesish të shqetësuar që kthehen nga pushimet e tyre verore.

Punonjësit shëndetësorë janë ankuar edhe për konflikte për shkak të pritjes së gjatë.

Ata gjithashtu kanë raportuar konfuzion të gjerë në lidhje me atë se kush duhet të shkojë për një test, cili lloj i testit duhet kryer, dhe kur.

Në fund të gushtit, zyrtarët shëndetësorë të SHBA-së ndezën kritika pasi postuan udhëzime mbi testimin nga Task Forca e Coronavirusit në Shtëpinë e Bardhë që binte ndesh me atë që shkencëtarët thonë se është e nevojshme për të kontrolluar pandeminë.

Duke kërkuar të sqarojë rekomandimet, kreu i Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) tha se “testimi mund të konsiderohet për të gjitha kontaktet e ngushta të pacientëve të konfirmuar ose ndoshta me COVID-19” – vetëm për kritikët për të theksuar se “mund të” nuk ishte e dobishme për një publik të gjerë të hutuar.

Kush duhet të testohet?

Sipas France24, përcjell Telegrafi, udhëzimet për testimin mund të varen nga faza e shpërthimit në një vend ose zonë të caktuar dhe aftësia e autoriteteve lokale për të testuar.

Në raste të kapacitetit të kufizuar, autoritetet mund të vendosin të testojnë vetëm nëngrupe të rasteve të dyshuara bazuar në disponueshmërinë e pajisjeve të nevojshme për testimin ose nivelin e transmetimit në komunitet të COVID-19, thotë Qendra Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve (ECDC), një agjenci e BE-së.

Duke përdorur një “qasje të vetëdijshme”, ECDC ka sugjeruar t’i jepet përparësi testimit për një numër grupesh duke përfshirë pacientë të shtruar në spital me infeksione të rënda të frymëmarrjes, personel simptomatik të kujdesit shëndetësor dhe njerëz të moshuar me kushte themelore mjekësore.

Ashtu si me maskat e fytyrës, udhëzimet e autoriteteve shëndetësore për testimin kanë evoluar në përputhje me disponueshmërinë e testeve.

Disa vende që kanë krijuar kapacitete të mëdha tani inkurajojnë të gjithë anëtarët e publikut të kërkojnë një test, edhe kur nuk kanë simptoma.

Në Francë, e cila ka një sistem bujar të sigurimeve shëndetësore publike, të gjitha testet rimbursohen nga shteti.

Sidoqoftë, përparësi u jepet njerëzve që kanë raportuar simptoma dhe kanë marrë recetë të mjekut, ose atyre që kanë qenë në kontakt me dikë të infektuar.

Për të shmangur nxitimin në laboratorë dhe praktikat mjekësore, Shërbimi Kombëtar i Shëndetit i Britanisë thotë se njerëzit duhet të bëjnë një test vetëm nëse kanë simptoma ose u është kërkuar të testohen.

“Kjo do t’ju ndihmojë të siguroheni që njerëzit që kanë nevojë për një test mund të marrin një të tillë”.

Cili test të kërkohet?

Testet për COVID-19 përfshijnë testin diagnostik të reaksionit zinxhir polimerazë (PCR), i cili përfshin një shtupë hunde dhe testin e antitrupave, një test gjaku që mund të tregojë nëse personi ishte infektuar në të kaluarën.

Testet e antitrupave janë të dobishme për të përcaktuar nëse njerëzit kanë pasur virus më parë, përfshirë ata që nuk kanë provuar asnjë simptomë.

Nga ana tjetër, testi i antitrupave është pak i dobishëm për njerëzit që kanë pasur simptoma për më pak se një javë, sepse duhen mesatarisht një ose dy javë për të zhvilluar antitrupa.

Nuk duhet të përdoret për të diagnostikuar një infeksion aktiv të coronavirusit pasi antitrupat mund të qëndrojnë në gjakun tuaj për disa javë pas shërimit.

Në këtë kohë, studiuesit nuk e dinë nëse prania e antitrupave do të thotë që ju jeni imun ndaj coronavirusit në të ardhmen; ose nëse jeni imun, sa do të zgjasë.

Është gjithashtu e panjohur nëse nivelet e antitrupave bien me kalimin e kohës në nivele të pazbulueshme.

Sipas hulumtimit nga Britania Cochrane, testet e antitrupave të kryera një javë pasi simptomat e para zbuluan vetëm 30% të njerëzve kishin COVID-19, shkruan France24, përcjell Telegrafi.

Por saktësia u rrit në javën e dytë me 70% të zbuluar, dhe ishte më e larta në javën e tretë (më shumë se 90% e zbuluar), para se të binte përsëri në javët në vijim.

Për shkak të kësaj vonese kohore, njerëzit që testohen brenda 8 ditëve nga shfaqja e simptomës këshillohet të bëjnë një test PCR, i cili zbulon virusin në vend të antitrupave, dhe për këtë arsye mund të tregojë nëse dikush është infektuar apo jo shumë herët.

Sidoqoftë, disa studime kanë sugjeruar që deri në një në pesë teste mund të rezultojë në një “negativ të rremë”, që tregon se personi nuk ka virus kur në fakt e ka atë.

Kjo mund të jetë për shkak të kohës së testit ose gabimit njerëzor gjatë testimit, prandaj shumë ekspertë shëndetësorë këshillojnë përsëritjen e testeve PCR, veçanërisht nëse simptomat vazhdojnë.

Kur të testoheni ose ritestoheni?

Njerëzit që raportojnë simptoma këshillohet të bëjnë një test PCR sa më shpejt të jetë e mundur dhe të vetë-izolohen para dhe pas testit, në pritje të rezultatit.

E njëjta gjë vlen për ata që ndajnë një shtëpi me dikë të infektuar.

Në rastet e një ekspozimi më të kufizuar, të tilla si pirja e një pije me dikë që më vonë rezulton pozitiv, personi “kontakt” duhet të presë shtatë ditë para se të shkojë për një test, për të lejuar periudhën e inkubacionit të virusit.

Ekspertët e shëndetit kanë paralajmëruar që njerëzit që testohen shumë herët pas ekspozimit mund të përfundojnë me një test fals-negativ, që do të thotë se më vonë mund të jenë pozitivë.

Ata që kanë një test negativ PCR dhe pastaj vazhdojnë të ekspozohen ose zhvillojnë simptoma duhet të rishqyrtohen.

Kushdo që rezulton pozitiv kërkohet të vet-izolohet në shtëpi për një minimum prej 10 ditësh dhe derisa të gjitha simptomat të zhduken.

Zyrtarët shëndetësorë në shumicën e vendeve aktualisht kërkojnë dy teste PCR negative të njëpasnjëshme, të bëra 24 orë larg njëra-tjetrit, para se një pacient të largohet nga izolimi.

Si Organizata Botërore e Shëndetësisë dhe CDC gjithashtu thonë se njerëzit mund të konsiderohen të rikuperuar dhe jo-infektivë 10 ditë pasi simptomat e tyre filluan, për sa kohë që ata kanë qenë pa simptoma për tre ditë.