Gashi
dhe
David
Phillips
Zgjerimi i bashkëpunimit ndërmjet Kosovës dhe Vatikanit
Kosova dhe Vatikani ndajnë interesa strategjikë. Këto përfshijnë zgjidhjen e konflikteve,
parandalimin e ekstremizmit të dhunshëm, dialogun ndër fetar dhe adresimin e gjendjes së
emigrantëve dhe personave të zhvendosur nga vendet në Lindjen e Mesme dhe Azinë Jugore.
Vatikani duhet të vendosë marrëdhënie diplomatike me Kosovën për të thelluar bashkëpunimin.
Marrëveshja e fundit për normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe Kosovës krijon një
precedent të rëndësishëm.
Populli i Kosovës është kryesisht mysliman. Sidoqoftë, traditat e tyre janë progresive, laike dhe
jashtëzakonisht tolerante. Nënë Tereza, e nderuar në Kishën Katolike si Shën Tereza e Kalkutës,
ishte një shqiptare etnike. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Hebrenjve iu dha strehim në territoret
shqiptare. Më shumë hebrenj jetuan në tokat shqiptare pas Luftës së Dytë Botërore se sa para.
Sot, Kosova shërben si një shtyllë midis ekstremizmit islamik dhe Evropës.
Ashtu siç bëri Nënë Tereza në Kalkutë, shqiptarët e Kosovës i janë kushtuar shërbimit të
nevojtarëve. Kur represioni u intensifikua në vitet 1990, ne krijuam klinika bamirësie Nënë
Tereza në të gjithë vendin, që synonin t'u shërbenin njerëzve në nevojë dhe zgjidhjen e konfliktit
përmes "Fushatës së Faljes".
Kur forcat ushtarake, policore dhe paramilitare të Serbisë shfuqizuan institucionet vetëqeverisëse
të Kosovës dhe parandaluan studentët të hynin në mjediset e shkollës, Komuniteti i Sant Egidio
me qendër në Trastevere, i inkurajuar nga Papa Gjon Pali II, ndërmjetësoi një marrëveshje për
normalizimin e sistemit arsimor të Kosovës në 1996. Marrëveshja u konsiderua më pas një hap i
rëndësishëm drejt një zgjidhje paqësore të konfliktit me Serbinë.
Sot, Kosova është aktive në parandalimin e ekstremizmit të dhunshëm (PEDH). Kur disa
shqiptarë të Kosovës u bashkuan me Shtetin Islamik, ne zhvilluam një përgjigje të PEDH të
përqendruar në komunitetet në bazë. Përpjekjet për deradikalizim angazhuan nënat dhe anëtarët e familjes, si dhe hoxhallarët lokalë, duke u përqendruar në arsimim dhe zhvillim ekonomik.
Diskutimet janë duke u zhvilluar për të krijuar një akademi PEDH, duke kodifikuar praktikat më
të mira dhe transferimin e tyre në vendet e tjera që përballen me sfida të ngjashme. Kosova e sheh Selinë e Shenjtë si një partner në këtë projekt.
Kosova është e përkushtuar për dialog dhe zgjidhje të konflikteve. Kosova, ku Islami, Ortodoksia
dhe Katolicizmi, bashkëjetojnë prej kohësh, është bërë një laborator për dialog dhe mirëkuptim
ndër fetar.
Duke filluar nga viti 1999, Konferenca Botërore për Fenë dhe Paqen lehtësoi dialogun midis
udhëheqësve të besimit në të gjithë Kosovën. Shqiptarët e Kosovës e mbrojtën manastirin e
shenjtë Ortodoks në Deçan nga grindjet komunale në 2004. Paqja ndër fetare u përfshi në
parimet e Ahtisaarit, të cilat paralajmëronin të drejtat e pakicave dhe të drejtat fetare, si dhe
kushtetutën e Kosovës të vitit 2008.
Puna e udhëheqësve fetarë të Kosovës u njoh nga Qendra për Mirëkuptimin Ndër fetar
Tanenbaum me qendër në Nju Jork me Çmimin e Paqe bërësve Fetarë. Atë Sava Janjic dhe
homologët e tij shqiptarë u njohën si avokatë për pajtimin, duke shkuar përtej dialogut për të
zhvilluar aktivitete me përfitime praktike ndër komunale.
Ish Presidenti Ibrahim Rugova nderoi përulësinë dhe mençurinë e Gjon Palit II. Pasi u lutën së
bashku, Rugova u zotua të ndërtonte një katedrale në Prishtinë, kryeqytetin e Kosovës, kushtuar
Nënë Terezës. Në paraqitjen e fundit publike të Rugovës para se të ndërronte jetë, ai vuri gurin e
themelit të katedrales.
Marrëdhëniet diplomatike do të inkurajonin aktivitete bashkëpunuese për çështje të tjera me
interes të përbashkët - paqen, të drejtat e njeriut, çrrënjosjen e varfërisë, mbrojtjen e mjedisit dhe
ndihmën e emigrantëve. Selia e Shenjtë, e cila tashmë ka marrëdhënie diplomatike me 183 vende
dhe Bashkimin Evropian, mund të institucionalizojë vullnetin e mirë ndaj Kosovës duke
vendosur marrëdhënie diplomatike.
Deri më tani, 112 vende e kanë njohur Kosovën si një shtet të pavarur dhe sovran. Kur Serbia
sfidoi ligjshmërinë e deklaratës së Kosovës, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë gjeti që
deklarata e Kosovës ishte konform ligjit ndërkombëtar, si dhe rezolutës 1244 të Këshillit të
Sigurimit të OKB, duke menaxhuar rrugën e Kosovës drejt pavarësisë. Njohja e Selisë së Shenjtë
do të nxisë bisedimet e lehtësuara nga BE midis Kosovës dhe Serbisë mbi normalizimin dhe
njohjen reciproke.
Vatikani është autoriteti më kryesor i moralit në botë. Njohja e tij do ta bënte Kosovën një
partner më të mirë. Ne e mirëpresim Papa Françeskun të vizitojë Kosovën për një festim të
angazhimit tonë të përbashkët për paqen dhe veprimin humanitar.
(Alush Gashi është Këshilltar Politik dhe i Politikës së Jashtme i Kryeministrit të Kosovës
Avdullah Hoti. Ai më parë shërbeu si Ministër i Shëndetësisë dhe Anëtar i Parlamentit. David
Phillips është Drejtor i Programit për Ndërtimin e Paqes dhe të Drejtat e Njeriut në Universitetin
e Columbia. Ai shërbeu si këshilltar i lartë në Departamentin e Shtetit të SHBA. Phillips është
autori i Liberating Kosova: Diplomacia detyruese dhe ndërhyrja e SHBA (Shkolla Kennedy e
Harvardit).
Sqarim: Të gjitha opinionet në këtë rubrikë reflektojnë qëndrimet e autorit/autorëve e jo domosdoshmërisht të NGB “Zëri” SHPK
