The Guardian: Një shëtitje epike nëpër Bjeshkët e Nemuna të Kosovës
Gazeta britanike ditore The Guardian,ka shkruar një artikull me titull “Do të doja që gurët këtu të flisnin”: një shëtitje epike nëpër Bjeshkët e Nemuna të Kosovës”.
Në këtë shkrim i cili fillon me një shëtitje në pjesën e Kosovës të Via Dinarica, e cila ofron peizazhe madhështore ballkanike, tregime magjike dhe kujtime tronditëse për historinë e fundit të kësaj zone
Në kodër pak para vijës së kufirit midis Shqipërisë dhe Kosovës, shihen bunkera prej guri të mbuluar nga mjegulla.
Mund të shihen poshtë drejt fshatit të vogël malor Gacaferi, përtej gjelbërimit të thellë të Grykës së Deçanit, përtej pyjeve të dendura me pisha dhe livadheve të mbushura me lule të egra rozë dhe të verdha, dhe të shohësh deri te maja prej 2,461 metrash e Çfërla-s dhe majat e Bjeshkëve të Nemuna në perëndim të Kosovës.
“Jemi në fazën e nëntë të Via Dinarica në Kosovë, një shtigje ecjeje prej 75 miljesh me 13 etapa që kalon nëpër këtë vend plot histori. Rruga lidhet me Via Dinarica-n, një shtigje ballkanike që shtrihet nga Sllovenia deri në Shqipëri. Pjesa e Kosovës u hap në vitin 2015, por së fundmi u rindërmua dhe u rilançua si pjesë e një projekti trevjeçar me vlerë 1.2 milionë paund, i financuar nga agjencia italiane AICS. Gjatë luftës në Kosovë, në Gacaferi kishte një kazermë jugosllave – konflikti i egër midis Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (e njohur lokalish si UÇK) dhe Jugosllavisë së Slobodan Milosheviqit, që përfundoi me një fushatë bombardimesh ajrore të NATO-s kundër Jugosllavisë në vitin 1999. Luftëtarët e UÇK-së zakonisht bënin sulme surprizë mbi vijën kufitare këtu, dhe armët silleshin në Kosovë për t’u përdorur nga luftëtarët e çlirimit”, shkruan The Guardian, transmeton RTK.
Kazermat janë zhdukur prej kohësh. Sot, pak banorë në Gacaferi valëviten flamuj të kuq shqiptarë jashtë shtëpive të tyre, së bashku me flamujt blu të Kosovës. Ata kujdesen për delet e tyre dhe mirëpresin ngrohtësisht ecësit, të cilët shkëmbejnë histori udhëtimesh ndërsa shijojnë burek dhe djathë Rugove në një shtëpi mikpritëse me pamje piktoreske.
“Do të doja që gurët këtu të flisnin,” thotë Uta Ibrahimi, guida ime malore. Uta është themeluese e Butterfly Outdoor Adventure dhe ka qenë një pjesë thelbësore e projektit Via Dinarica Kosovo. Ajo gjithashtu është personi i parë nga Kosova që ka ngjitur Majën e Everestit, duke e bërë këtë në vitin 2017. Më 10 maj 2025, kur qëndroi në majën 8,586 metra të Kanchenjungas në Himalaje, Ibrahimi u bë gruaja e parë nga Ballkani që ngjiti të gjitha 14 malet e botës mbi 8,000 metra. Uta u prit si hero në aeroportin e Prishtinës. “E bëra për vete, por edhe për vendin tim,” thotë Uta. “Jo vetëm për pamjet e Himalajave.”
The Guardian shkruan edhe për statujat e Bill Clinton dhe Bob Dole; pranë katedraleve të reja dhe xhamive shekullore në Prishtinë. Arkitektura brilante, e çuditshme dhe brutale tërheq vëmendjen këtu – më e dukshmja është Biblioteka Kombëtare e Kosovës, e përbërë nga një grup blloqesh betoni të ekspozuara, të rrethuara me metal dhe të mbuluara me kupola.
Via Dinarica lidh komunat e Pejës, Deçanit dhe Junikut në perëndim të Kosovës.
