GLPS: Reforma dhe digjitalizimi, për shërbime publike më efikase
Grupi për Studime Politike dhe Juridike ka mbajtur konferencën nacionale “Qytetarët të parët – Drejt shërbimeve publike me në qendër qytetarët në Kosovë”, ku është diskutuar për modernizimin e shërbimeve publike, digjitalizimin dhe zvogëlimin e barrës administrative.
Konferenca ka vënë theksin te krijimi i një administrate më transparente, efikase dhe të qasshme për qytetarët në nivel lokal dhe qendror.
Pjesëmarrësit kanë theksuar se reforma në administratë dhe përparimi i proceseve digjitale janë thelbësore për përmirësimin e cilësisë së shërbimeve publike, derisa u prezantuan edhe të dhënat e sondazheve në tri komuna për kënaqshmërinë e qytetarëve me shërbimet.
Njomza Arifi, drejtoreshë ekzekutive e GLPS-së, theksoi se reforma e administratës publike nuk është vetëm një kërkesë e Bashkimit Evropian, por një nevojë për përmirësimin e shërbimeve për qytetarët e Kosovës.
“Reforma në administratën publike, nuk është veç parakusht i BE por është edhe nevojë për përmirësimin e jetës së qytetarëve në Kosovë dhe prandaj është shumë e rëndësishme që të diskutojmë mbi të”, tha ajo.
Ndërsa Kushtrim Canolli, koordinator i Procesit për Zvogëlimin e Barrës Administrative nga Zyra e Kryeministrit, u shpreh se procesi i avancuar i digjitalizimit dhe thjeshtimi i procedurave organike ka sjellë rezultate pozitive.
Ai përmendi se në bashkëpunim me partnerët zhvillimorë dhe shoqërinë civile janë përparuar disa procese kryesore, duke sjellë njohuri të reja mbi suksesin dhe statistikat e shërbimeve publike.
“Është e vërtetë që procesi bazës administrative ka dal si i avancuar për të tretën herë në kuadër të raportit të progresit, por edhe në kuadër të ofrimit të shërbimit kemi procesin e digjitalizimit e cila ka marrë një vëmendje të ofrimit të shërbimit. Ndër të tjera ka edhe proces të asaj që i quajmë ne thjeshtim organik që përmend për të mirë. Sa i përket barrës administrative është e vërtetë ka pasur një progres të caktuar, jemi bërë bashkë edhe me partnerë zhvillimor, me shoqërinë civile, odat e biznesit që të shtyjmë përpara disa prej proceseve kryesore. Kjo ka rezultuar me një shpjegim që është njohja e punës dhe njohja e suksesit, njohja e statistikave”, tha ai.
Këshilltari i lartë për Politika nga SIGMA/OECD, Jose Diaz, përmendi rëndësinë e një portali të vetëm kombëtar: qytetarët mund të gjejnë të gjitha shërbimet në një pikë digjitale, pa nevojën të vizitojnë portale të ndryshëm për tatime, sigurime shoqërore apo Ministrinë e Punëve Sociale.
Diaz shtoi se inteligjenca artificiale po përdoret gjithashtu për të identifikuar barrat administrative dhe për të përmirësuar ofrimin e shërbimeve për qytetarët.
“Së pari, sigurisht, një nga elementet më të rëndësishme është që ato po kalojnë në një portal të vetëm kombëtar, siç po bëni në Kosovë me e-Kosova. Ideja është që qytetarët t’i gjejnë të gjitha në një pikë të vetme digjitale. Nuk ka nevojë të shkohet në portalin e tatimeve, portalin e sigurimeve shoqërore, portalin e Ministrisë së Punëve Sociale, etj. Pastaj, sigurisht, ne po shohim tani në vendet kryesore që sistemi i interoperabilitetit tashmë mbulon 100% të institucioneve, jo vetëm në nivel qendror, por edhe në atë lokal, dhe e njëjta gjë vlen edhe për identifikimin elektronik. Kjo, natyrisht, mundëson që shërbimet të jenë më të përshtatshme për përdoruesit sepse mundësojnë parimin “vetëm një herë”. Dhe pastaj, ne po shohim tani si një trend i ri, si një trend i fundit, inteligjencën artificiale që po përdoret për të identifikuar barrat administrative dhe gjithashtu për të përmirësuar ofrimin e shërbimeve për qytetarët”, tha ai.
Ai vuri në dukje se metodologjia e SIGMA-s përfshin mbi 1,700 kritere dhe përmes raporteve të detajuara mund të matet progresi në reduktimin e barrës administrative, duke shtuar se në këtë drejtim Kosova ka bërë progres të madh.
“Si do të reflektohen të gjitha këto në vlerësimin e SIGMA-s? Siç mund ta dini, SIGMA ka një metodologji shumë të detajuar. Ne kemi më shumë se 1,700 kritere dhe i mbulojmë të gjitha këto elemente. Ne analizojmë barrën administrative. Ne jo vetëm analizojmë legjislacionin dhe programin, por në të vërtetë shkojmë dhe krijojmë raporte të vlerësimit të ndikimit rregullator dhe materiale plotësuese për ligjet, në mënyrë që të shohim nëse barra administrative është analizuar apo jo. Dhe ajo që shohim në Kosovë është se shohim një progres të madh”, tha ai.
Hulumtuesi i Lartë në GLPS, Naser Shamolli, vlerësoi digjitalizimin si një nga mjetet kryesore për zvogëlimin e barrës administrative.
Ai tha se sfidat kryesore mbeten legjislacioni i ndërlikuar dhe numri i madh i ligjeve të veçanta që qytetarët duhet t’i plotësojnë, duke theksuar nevojën për diskutim më të madh dhe qartësi mbi efektivitetin e reformave.
“Digjitalizimi është një nga mjetet e zvogëlimit të barrës administrative. Problemi i madh dhe që ka filluar që të marrë rrugë është vetë barra administrative që nganjëherë keqkuptohet si me nivelin e zbatuesve, profesionistëve. Hapi i parë që duhet të merret parasysh është që a jemi të qartë me barrën administrative. Diskutimi duhet që të jetë më i madh. Sfidë kryesore mbetet vetë legjislacioni që niveli profesional deri diku e dërgon përpara por kur vjen puna te ligji është problematike, sidomos kur kemi të bëjmë me ligjet e veçanta që numerikisht janë bajagi shumë. Kemi me mijëra akte nënligjore që vendosin kërkesa, procedura, firma që duhet të plotësohen nga qytetarët”, tha ai.
Gjatë konferencës, Elona Kurti, Koordinatore e Projekteve në GLPS, prezantoi raportin “Perceptimi i Qytetarëve për Shërbimet e Administratës Publike në Kosovë”, sipas të cilit qytetarët e tre komunave – Podujevës, Prishtinës dhe Mitrovicës – kanë vlerësuar pozitivisht shpejtësinë e marrjes së shërbimeve dhe sjelljen e stafit, ndërsa lokacionet e institucioneve u konsideruan më pak të favorshme.
Kurti sqaroi se në Podujevë 70% e qytetarëve vlerësuan shërbimet digjitale dhe fizike me nivelin më të lartë të kënaqësisë, ndërsa në Prishtinë dhe Mitrovicë statistikat tregojnë përparim, por me variacione sipas aspekteve të matura.
“Komunat janë Podujeva, Prishtina dhe Mitrovica. Kënaqshmëria me aspektet e ofrimit të institucioneve publike është matur në Podujevë në disa elemente të cilat qytetarët i kanë vlerësuar në një shkallë prej 1 deri 4, 1 do të thotë shumë i kënaqur dhe 4 shumë i pakënaqur. Lidhur me shpejtësinë e marrjeve të shërbimeve, përfshirë edhe ato digjitale dhe fizike, 70 për qind e qytetarëve kanë vlerësuar në nivelin 1. Organizimi i punës 64 për qind e qytetarëve kanë vendosur në nivelin 1. Sjellja e stafit vlerësohet me 64 për qind të qytetarëve që kanë zgjedhur nivelin 1”.
“Në Prishtinë për shpejtësinë e shërbimeve 51 për qind e qytetarëve vlerësojnë me nivelin 1 ndërsa 28 për qind kanë zgjedhur nivelin 2. Organizimi i punës, 49 për qind të qytetarëve kanë zgjedhur nivelin 1 dhe 29 nivelin 2. Sjellja e stafit në kontakt të drejtpërdrejtë del si aspekt i vlerësuar pozitivisht me 62 për qind të qytetarëve që kanë zgjedhur nivelin 1. Ndërsa gjetja e lokacionit është vlerësuar më ulët”.“Në Mitrovicë për shpejtësinë e shërbimit 53 për qind e qytetarëve e kanë renditur në nivelin 1 dhe 43 për qind në nivelin 2. Organizimi i punës, 73 për qind e qytetarëve kanë dhënë nivelin 1 dhe vetëm një përqindje e vogël shkon në nivelet tjera. Sjellja e stafit 52 për qind e qytetarëve që kanë zgjedhur nivelin 1 dhe 42 në nivelin 2. Lokacioni është vlerësuar më pak i përshtatshëm”, tha ajo.
Sipas saj, qytetarët kanë vlerësuar ndryshimet ndër vite në shërbime: në Podujevë 58% e tyre e konsideruan se shpejtësia e shërbimeve është përmirësuar, në Prishtinë 35% e qytetarëve e vlerësuan progresin pozitiv, ndërsa në Mitrovicë 66% vlerësuan thjeshtësinë e procedurave si përparim krahasues me të kaluarën.
“Qytetarët janë pyetur se sa është ndryshuar shërbimet publike ndër vite, në Podujevë ata kanë vlerësuar se shpejtësia e shërbimeve krahasuar me të kaluarën është rregulluar 58 për qind që kanë zgjedhur nivelin 3 dhe 22 nivelin 4. Në Prishtinë për ndryshimin e shërbimeve ndër vite, 35 për qind e qytetarëve kanë zgjedhur nivelin 3 dhe 32 për qind nivelin 4. Në Mitrovicë për thjeshtësinë e procedurave 66 për qind kanë zgjedhur nivelin 3 dhe 24 nivelin 4”, tha ajo. /EO
