Ben-Meir
Dështimi i Lidershipit në Kosovë: Një marrje e rrezikshme peng e demokracisë
Katër muaj pas zgjedhjeve parlamentare, Kosova vazhdon të jetë e bllokuar politikisht. Kryeministri Kurti dhe liderët opozitarë i japin përparësi egos personale para kompromisit, duke e lënë vendin pa një qeveri funksionale, duke paralizuar ekonominë, larguar investitorët dhe dobësuar besimin e publikut në demokraci.
Ajo që po ndodh në Kosovë nuk është thjesht një bllokadë politike; është një kapje e tërë e procesit demokratik. Për të 38-tën herë, deputetët kanë dështuar të konstituojnë parlamentin, më shumë se katër muaj pas zgjedhjeve. Megjithëse partia Vetëvendosje e Albin Kurtit doli e para në zgjedhje, ajo nuk siguroi mjaft vende për të zgjedhur e vetme kryetarin e Kuvendit. Opozita, nga ana tjetër, ka bllokuar vazhdimisht kandidatin e tij. Kurti refuzon të bëjë kompromis. Rezultati? Asnjë parlament funksional, asnjë përparim, asnjë llogaridhënie, asnjë rifillim i dialogut me Serbinë, asnjë reformë, asnjë plan i plotë ekonomik, dhe asnjë investim i huaj që mund të ndihmonte në rimëkëmbjen financiare të vendit.
Tani është përfshirë Gjykata Kushtetuese, duke i dhënë Kuvendit vetëm 30 ditë kohë për të përmbushur detyrimin themelor kushtetues: zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit dhe nisjen e punës legjislative. Vetë fakti që kjo gjë duhet të urdhërohet nga gjykata është alarmante. Kjo nuk është mënyra se si funksionon demokracia. Paraliza institucionale është e nxitur nga ego personale dhe interesa partiake, që vihen përpara interesit kombëtar. Populli i Kosovës meriton më shumë se një farsë të pafund politike. Kjo betejë për pushtet minon institucionet e Kosovës, gërryen besimin e qytetarëve dhe e bën qeverinë tejet të pafuqishme.
Hapat kyç për të zgjidhur bllokadën
Meqë Gjykata Kushtetuese tashmë ka urdhëruar që Kuvendi duhet të konstituohet dhe të zgjidhet kryetari brenda 30 ditësh, të gjitha partitë – veçanërisht më e madhja, Vetëvendosje – duhet të hyjnë në negociata të sinqerta dhe të jenë të gatshme për kompromis mbi kandidaturën për Kryetar Kuvendi. Zgjedhjet e parakohshme mund të jenë të domosdoshme nëse nuk arrihet konsensus brenda afatit 30-ditor. Dështimi i përsëritur për të zgjedhur kandidatin e Vetëvendosjes ka treguar se ngulmimi mbi një emër përçarës vetëm sa e zgjat krizën. Në këtë drejtim, thirrjet e opozitës për një votim të hapur dhe konsensual, duke refuzuar votimet e fshehta si më pak transparente, duhet të merren seriozisht. Procedurat transparente mund të ndihmojnë në ndërtimin e besimit dhe zhbllokimin e situatës.
Për më tepër, propozimi i kreut të Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK) për një qeveri uniteti kombëtar, e udhëhequr nga një figurë neutrale politike, me liderët partiakë të përjashtuar nga rolet ekzekutive dhe me ministri të udhëhequra nga profesionistë nga të gjitha partitë, duhet të shqyrtohet seriozisht dhe të caktohet një datë për zgjedhjet e ardhshme. Kjo qeveri kalimtare do të kishte për qëllim rikthimin e funksionalitetit institucional dhe zbatimin e reformave urgjente deri në mbajtjen e zgjedhjeve të reja.
Gatishmëria për të ndërruar kandidatin
Shumë analistë, përfshirë edhe autorin e këtij shkrimi, sugjerojnë që Vetëvendosje të propozojë një kandidat më pak polarizues për Kryetar Kuvendi si një rrugëdalje logjike nga kriza. Është koha që Kurti të përballet me realitetin dhe të tregojë se e meriton të udhëheqë partinë më të madhe. Pranimi për të ndërruar kandidatin do të tregonte guxim, vetëbesim dhe aftësi drejtuese, gjë që mund ta ndihmojë Vetëvendosjen të fitojë shumicën e plotë në zgjedhjet e ardhshme.
Edhe pse Kurti ka ftuar liderët opozitarë për bisedime, ato duhet të jenë thelbësore dhe të synojnë kompromis real, jo vetëm formalitete procedurale. Ai duhet të jetë i gatshëm të tërheqë apo zëvendësojë kandidatët përçarës dhe të mbështesë masat për ndërtimin e konsensusit – edhe nëse kjo nënkupton një humbje të përkohshme të ndikimit për partinë e tij. Për më tepër, si Kryeministër në detyrë, kompetencat e Kurtit janë të kufizuara vetëm në veprime të domosdoshme dhe të planifikuara më parë; ai duhet të shmangë emërimet apo vendimet kontestuese që tejkalojnë këtë mandat. Ai duhet të vendosë në plan të parë stabilitetin e Kosovës, shëndetin ekonomik dhe reputacionin ndërkombëtar para interesave partiake.
Përgjegjësia e opozitës
Partitë opozitare duhet të marrin pjesë në mënyrë konstruktive në bisedime dhe të mos e përdorin krizën vetëm për të dobësuar qeverinë kalimtare apo për të nxitur zgjedhje të parakohshme. Ato duhet ta marrin seriozisht propozimin për një qeveri uniteti apo kalimtare dhe të mos këmbëngulin në pozicione maksimaliste që e thellojnë ngërçin. Të gjitha partitë duhet të pranojnë përgjegjësinë e përbashkët për krizën dhe nevojën urgjente për të rivendosur funksionalitetin institucional.
Bllokada po dëmton tashmë ekonominë e Kosovës, duke rrezikuar humbjen e kredive ndërkombëtare dhe fondeve nga BE-ja, si dhe duke gërryer besimin e qytetarëve në demokraci. Shoqëria civile, komuniteti i biznesit dhe partnerët ndërkombëtarë kanë bërë thirrje për veprime urgjente dhe llogaridhënie. Për t’i dhënë fund paralizës, nevojitet vullnet politik, fleksibilitet dhe gatishmëri për kompromis nga të gjitha palët. Më shumë se sa deklarata politike, ajo që duhet tani është një diskutim serioz mes liderëve për të zgjidhur bllokadën dhe për të adresuar dialogun tërësisht të stagnuar me Serbinë.
Shfrytëzimi i bllokadës politike nga Serbia
Përveç paralizës së brendshme që po ndikon negativisht pothuajse në çdo aspekt të agjendës së brendshme të Kosovës dhe në marrëdhëniet me BE-në, Serbia po e përdor këtë bllokadë për të argumentuar se Prishtina nuk ka një qeveri legjitime – duke dobësuar kështu pozitën e Kosovës në dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja. Zyrtarët serbë po e theksojnë përkeqësimin e situatës për serbët në Kosovë, duke fajësuar veprimet e Prishtinës dhe duke e shfrytëzuar krizën për të kërkuar më shumë vëmendje dhe lëshime ndërkombëtare. Gjithashtu, Lista Serbe e mbështetur nga Beogradi – e cila ka ulëse të garantuara në Kuvendin e Kosovës – raportohet se po thellon bllokadën përmes bojkotimit të votimeve, duke e bërë më të vështirë krijimin e qeverisë dhe duke avancuar interesat e Beogradit.
Serbia gjithashtu e përdor këtë paqëndrueshmëri politike për të argumentuar kundër mbështetjes perëndimore për Prishtinën dhe për të shmangur presionin për lëshime në negociatat e normalizimit. Disa analistë paralajmërojnë për provokime të mundshme – edhe pse fokusi kryesor i Serbisë mbetet diplomatik dhe politik, duke qenë se vetë situata e brendshme në Serbi është e tensionuar – jo përshkallëzim i dhunshëm, e aq më pak luftë, siç pretendon gabimisht Donald Trump se e ka parandaluar.
Në thelb, Serbia po e shfrytëzon bllokadën për të dobësuar pozitën ndërkombëtare të Kosovës dhe për të forcuar ndikimin e saj mbi pakicën serbe në Kosovë dhe mbi procesin e dialogut. Kjo e bën edhe më urgjente nevojën që BE-ja dhe SHBA-ja të rifillojnë me seriozitet negociatat ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, sepse sa më shumë të zvarritet ky proces, aq më e largët bëhet mundësia për një zgjidhje të qëndrueshme dhe paqësore.
Kurti dhe liderët e tjerë politikë duhet t’i marrin seriozisht të gjitha këto çështje dhe të veprojnë me vendosmëri. Kurti, bashkë me udhëheqësit e partive të tjera, duhet të lënë mënjanë interesat e ngushta partiake dhe të përqendrohen në rivendosjen e institucioneve demokratike të Kosovës për të mirën e qytetarëve. Kjo është shenja e vërtetë e një burrështetasi – diçka që ka munguar shumë. Pyetja mbetet: A do të jetë Kurti në nivelin e kësaj sfide, apo do ta zhgënjejë vendin me një kosto politike që ndoshta s’e dëshiron të paguajë?
Sqarim: Të gjitha opinionet në këtë rubrikë reflektojnë qëndrimet e autorit/autorëve e jo domosdoshmërisht të NGB “Zëri” SHPK
