Banka Botërore ul parashikimin e rritjes ekonomike të Kosovës për këtë vit

Produkti i Brendshëm Bruto (PBB) i Kosovës parashikohet të rritet me 3.1% në vitin 2022, duke ulur parashikimin e qershorit për rritje ekonomike prej 3.9%, thotë Banka Botërore në raportin e saj të vjeshtës për Evropën dhe Azinë Qendrore.

Presionet globale inflacioniste ndërprenë rrugën aktive të rimëkëmbjes së Kosovës. Rritja reale e Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) pritet të ngadalësohet në 3.1 për qind në vitin 2022, pas një ngadalësimi të investimeve dhe konsumit privat.

Eksportet vazhduan të nxisin rritjen ekonomike. BB-ja thotë se në kontekstin aktual, mbështetja për të zbutur ndikimin e rritjes së çmimeve të energjisë dhe ushqimeve duhet të synohet drejt më të cenuarve.

Sipas raportit, në periudhën afatmesme zbatimi i përshpejtuar i reformave strukturore në energji, arsim, mbrojtje sociale dhe kujdes shëndetësor është thelbësor për të rritur zhvillimin gjithëpërfshirës dhe të qëndrueshëm ekonomik.

“Me një histori të rritjes së fortë në krahasim me homologët, Kosova del nga kriza COVID-19 duke u përballur me një imperativ të ripërtërirë: adresimi i pengesave kryesore strukturore për të rritur konkurrencën dhe për të mbështetur rritjen e qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse. Gjatë viteve të kaluara, Kosova përjetoi rritje ekonomike me rritje të kufizuar të produktivitetit në nivel të firmave dhe krijimin e vendeve të punës me cilësi më të lartë, në një kontekst të informalitetit të vazhdueshëm strukturor dhe deficitit të lartë tregtar. Duke pasur parasysh bazën fillestare të ulët, momenti i ri pas pandemisë në eksporte mund të përdoret për të thyer rrethin e rritjes së nxitur nga konsumi që mbështetet në flukset hyrëse të diasporës”, thekson BB-ja, raporton Zeri.info.

Pjesëmarrja e ulët e fuqisë punëtore dhe punësimi, veçanërisht në mesin e grave, BB-ja thotë se vazhdojnë të mbeten një pengesë e fortë për zhvillim ekonomik dhe ulje të varfërisë.

Sipas Bankës Botërore, tregu i punës vazhdon të karakterizohet gjithashtu nga informaliteti dhe mospërputhja e aftësive: firmat raportojnë gjithnjë e më shumë vështirësi në plotësimin e vendeve të lira të punës.

“Kapaciteti i vjetërsuar i prodhimit të energjisë mbetet një burim kyç i cenueshmërisë. Rritja e kostove të importit të energjisë përfaqëson një sfidë kryesore për vitin 2022 dhe mund të ndikojë negativisht në pozicionin fiskal, duke pasur parasysh nevojën më të lartë për të subvencionuar importet e energjisë elektrike. Kosova ka një histori të mirë të menaxhimit të kujdesshëm fiskal. Megjithatë, pa qasje në tregjet financiare ndërkombëtare, burimet për të mbuluar nevojat në rritje të zhvillimit janë të kufizuara. Vazhdimi i nënshpenzimit të investimeve publike është një mundësi e humbur për të mbyllur më shpejt hendekun që po afron të infrastrukturës. Si një ekonomi e euroizuar në mënyrë të njëanshme, Kosova ka hapësirë të kufizuar për të zbutur ndikimin e inflacionit në rritje, të përkeqësuar nga lufta në Ukrainë. Pavarësisht niveleve të larta të shpenzimeve për mbrojtjen sociale, skema e ndihmës sociale është jofleksibile dhe mund të ofrojë vetëm mbrojtje të kufizuar për më të cenuarit. Rritja e inflacionit po ushtron gjithashtu presione në rritje të pagave. Vazhdimi i presioneve të çmimeve të energjisë dhe ushqimeve mund të gërryejë më tej të ardhurat e disponueshme dhe të dëmtojë më shumë ata më pak të pasurit që shpenzojnë një pjesë më të madhe të buxhetit të tyre për këto artikuj thelbësorë”, theksohet në raportin e fundit të Bankës Botërore, në pjesën për Kosovën.

BB-ja thotë se pas arritjes së një rekordi prej 10.5 për qind në vitin 2021, rritja e PBB-së u moderua në 3.2 për qind në gjysmën e parë të 2022, e nxitur nga kërkesa e brendshme dhe eksportet.

“Nga ana e prodhimit, sektori i shërbimeve – i nxitur nga remitancat, rritja e kredisë dhe transfertat më të larta publike – ishte kontribuuesi kryesor në rritjen ekonomike. Inflacioni u rrit duke arritur në 13 për qind në gusht 2022, i shkaktuar nga një rritje në çmimet e importit. Rritjet e çmimeve të ushqimit dhe transportit tejkaluan 20 për qind deri në gusht 2022, duke ndikuar në mënyrë disproporcionale më të cenuarit. Numri mesatar i kontribuuesve pensionalë për gjysmën e parë të vitit 2022 sugjeron një rritje prej 8 për qind në punësimin formal. Për të njëjtën periudhë, numri i punëkërkuesve të regjistruar në qendrat e punësimit ra me 32 për qind. Eksportet – veçanërisht për mallrat e përpunuara – u rritën me 29.4 për qind në korrik. Eksportet e shërbimeve të drejtuara nga diaspora gjithashtu u rritën me 46 për qind deri në maj; dhe të dhënat e udhëtimit sugjerojnë një vrull pozitiv të vazhduar gjatë sezonit të verës. Përkundrejt rritjes së konsiderueshme të çmimeve, importet e mallrave – që përfaqësonin 53.4 për qind të PBB-së në vitin 2021 – u rritën nominalisht me 26 për qind deri në korrik 2022, duke përkeqësuar më tej deficitin tregtar strukturor të lartë të Kosovës. Pas rënies me 0.3 për qind midis janarit dhe qershorit, flukset hyrëse të remitancave kanë stagnuar. Të mbështetura nga inflacioni dhe formalizimi, të ardhurat totale tatimore u rritën me 15.4 për qind deri në fund të gushtit 2022. Shpenzimet aktuale u rritën me 17.6 për qind për të njëjtën periudhë dhe pritet të vazhdojnë të rriten teksa qeveria zbaton mbi 4.5 për qind të PBB-së në masat për zbutjen e inflacionit dhe për subvencionimin e energjisë. Shpenzimet kapitale mbetën jashtëzakonisht të ulëta me një normë ekzekutimi prej 17 për qind deri në fund të gushtit dhe pothuajse 30 për qind më e ulët se një vit më parë. Sektori bankar ka mbetur i qëndrueshëm, me ndryshimin vjetor të kredisë në 18 për qind në korrik. Tamponat e kapitalit të bankave dhe cilësia e aktiveve mbeten të përshtatshme, me kreditë me probleme që mbeten të qëndrueshme në nivelin 2.1 për qind”, u tha në këtë raport, shkruan Zeri.info.

Sipas Bankës Botërore, rritja e PBB-së në vitin 2022 pritet të ngadalësohet nën potencialin në 3.1 për qind. Presionet inflacioniste pritet të ulin fuqinë blerëse, duke ngadalësuar rritjen e konsumit privat, ndërsa theksohet se eksportet neto pritet të nxisin rritjen ekonomike.

Nga ana tjetër, investimet – të nxitura nga një rënie në shpenzimet kapitale publike dhe një ngadalësim në ndërtim – duhet të zbriten nga rritja ekonomike.

Nga ana e prodhimit, shërbimet – të mbështetura nga kërkesa më e lartë e diasporës, rritja e kredisë dhe transfertat publike – pritet të jenë nxitësi kryesor i rritjes ekonomike.

“Pas një uljeje të ndjeshme në vitin 2021, varfëria pritet të bjerë margjinalisht në vitin 2022, por vazhdimi i presioneve inflacioniste mund të çojë në një stagnim të normave të varfërisë. Perspektiva afatmesme mbetet pozitive. Megjithatë, ajo është gjithashtu e frenuar nga rreziqet negative që lidhen me rritjen e çmimeve të ushqimeve dhe energjisë dhe presionet rritëse mbi normat e interesit. Inflacioni i konsumatorit pritet të jetë mesatarisht 12.1 për qind në vitin 2022, përpara se të zbutet gradualisht në periudhën afatmesme. Me inflacionin e lartë të importeve që çon në një rritje nominale të nivelit të zhbalancimeve tregtare dhe me ngadalësimin e remitancave, llogaria aktuale pritet të përkeqësohet deri në vitin 2023”.

Deficiti fiskal, sipas BB-së, pritet të arrijë në 0.8 për qind të PBB-së në vitin 2022.

Megjithatë, Banka Botërore thotë se shpenzimet e mëtejshme për subvencionet e energjisë mund të rrisin deficitin.

“Në periudhën afatmesme, kompensimi i punonjësve, transfertat dhe një përmirësim gradual i ekzekutimit të investimeve kapitale, pritet të nxisin shpenzimet dhe të shtyjnë deficitin fiskal mbi 2 për qind të PBB-së. Në periudhën afatmesme, ekziston një nevojë e ngutshme për të ruajtur buferët fiskalë duke përmbajtur shpenzimet për transferta të pacaktuara për t’iu përgjigjur mjedisit makroekonomik në ndryshim dhe për të përshpejtuar zbatimin e reformave strukturore në energji, arsim, mbrojtje sociale dhe shëndetësi për të rritur rritjen gjithëpërfshirëse të qëndrueshme ekonomike”, përfundon Banka Botërore parashikimin për Kosovën. /Zëri